Ukrayna: 15 – 21 Şubat 2016 haftasının ana başlıkları

15 – 21 Şubat 2016 haftası "Digest ve Analitik Ukrayna"’dan ana başlıkları

Parlamento koalisyonunun canlı olup olmadığını bilinmiyor – Verhovna Rada Hükümet istifasını suya batırmıştır – ‘Çift diple vize yasası’ – Başsavcı Şokin istifa etmiştir – Minsk görüşmeleri bir kenara koyulmuş – Transit savaşı bitmiştir – Maydan katliamı ikinci yıldönümü – Grivna düşmesi devam etmektedir –  Rusya “Yanukoviç borcunu” gene istemektedir – Kaçan otomobilin yolcusunu vuran polis tutuklanmıştır - ABD Ukrayna ordunun NATO standartlara geçirmesini istiyormuş  – Türkiye-Ukrayna ortak düşmanı

Parlamento koalisyonunun canlı olup olmadığını hiç kimse bilemez

Verhovna Rada’da (Parlamento) hükümet koalisyonu, Başbakan Yatsenük’ün başarsız istifasından sonra tam yıkıma ilerliyormuş.

Ukrayna Cumhurbaşkanı Poroşenko, Parlamento parti liderlerle ve kendi partinin milletvekillerle bir istişare yapmıştır. ‘Vatan’ Partisi’nin başkanı Timoşenko, hükümet koalisyonundan çıktığını ve erken parlamento seçimi sürecinin başlattığını ifade etti.

Ona göre koalisyonun yeniden yapılması ve yeni bir Başbakan seçilmesi gerekiyormuş. ‘Samopomiç’ Partisi’nin başkanı Berezük, Parlamento’nun Hükümet üzerinde kontrol kaybetmesi sebebiyle ‘Samopomiç’ partisinden seçilen milletvekilleri Verhovna Rada’da yapılan genel toplantılara katılmayacaklar diye anlattı.

‘Halk Cephesi’ Partisi, ülkede siyasi durumu sarsmasını hedeflenmiş  popülist denemelere karşı çıkıyor, koalisyon antlaşması yeniden imzalaması ve reformlara doğru yolun devam ettirmesini önermektedir.

Başbakan Yatsenük’ün düşüncelerine göre, ülkede siyasi kriz erken seçimin yapılması amacıyla yapay olarak yaratılmış.

Poroşenko kendi parti milletvekillerle olan görüşmelerde Başbakan Yatsenük üç ay içinde görevden ayrılmalı, diye ifade etti. ‘Blok Poroşenko’ Partisinin Başkanı Lutsenko, parti koalisyonda kaldiğini fakat hükümette bazı milletvekillerin değiştirilmesi gerektiğini bildirdi. ‘Vatan’ Parlamento Grubu Başkanı Timoşenko, parlamento koalisyondan 19 milletvekilin çıkmasını ifade etti.

‘Birlik ‘Samopomiç’ Partisi ‘Vatan’ Partisi izinde parlamento koalisyonundan çıkmasını karar vermiştir. Başbakan Yatsenük ‘Blok Poroşenko’, ‘Narodnıy Front’ ve ‘Padikal Partisi’ katılımıyla yeni bir koalisyonun oluşturması ile ilgili istişarenin başlattığını beyanat etmiştir.

Başbakan Yatsenük, ‘Radikal Partisi’, ‘Samopomiç’ ve ‘Vatan’ Partilerin dilekçesine rağmen parlamento koalisyonu, Verhovna Rada Başkanı bunu ilan etmesine kadar  çalışmaya devam etmek zorundadır, diye ifade etmiştir. Ona göre, ‘Radikal Partisi’nin dönmesi yeni koalisyon anlaşmasını izma edilip yeni hareket planına bir iddia edebilir. ‘Blok Poroşenko’ Partisi koalisyondan çıkmamasını ve Bakanlığın yeniden şekil vermesi gerektiğini bildirdi.

Uzmanların çoğu, Parlamentoya erken seçim gerçekleşebilir, fakat cari yasaya göre seçimin yapılması  güç dengesini değiştirmeyecek ve Cumburbaşkanın Parlamento ve Hükümet üstünde tam kontrolünü eline geçirmesine izin veremez, diye düşünüyor. Böylece, Poroşenko mümkün olduğunca kadar zamanı uzatıp Parlamento’yu çalışmaz bir halde tutacak çünkü koalisyonun yıkımı ile ilgili Parlamento dağılması  ona ait bir  hakkı fakat görevi değildir.

Verhovna Rada Hükümet istifasını suya batırmıştır

Hükümet Parlamento’da geçen dönemin faaliyet sonuçlarını açıkladı. Milletvekillerin oy çoğunluğuyla Bakanların çalışmasını yetersiz olarak değerlendirmiştir, ama Hükümete güven oylama sonuçsuz olarak sona ermiştir. Böylece, hükümet en az 2016 yılı Eylül ayına kadar çalışmalara devam etmektedir.

Ukrayna ve Uluslararası uzmanlara göre, Cumhurbaşkanı Poroşenko’nun konuşması ve Parlamanto’da onaylaması bir tiyatro oyunuydu. Bu oyunun amacı – Batı’ya Ukrayna’da değişikliklerin olmasını ve sırası gelen IMF kredisinin sağlanmasını göstermektedir. Hükümetin düşürülmesi için güvenoyu isteyen parti miletvekilleri bile onaylamamışlar.  Bu da Parlamento’nun çoğu, Cumhurbaşkanı ve Başbakanı  kontrol eden oligarşik grupların bir sonuca vardığını bilerleniyor.

‘Blok Poroşenko’ Parti Başkanı Lutsenko, Başbakan Yatsenük’ün Bakanlık Kurumunu değiştirmek için sadece üç hafta vardır, diye ifade etti. Yatsenük, Verhovna Rada onun istifasını onaylamadı çünkü istifadan sonra ‘kaos, istikrarsızlık ve erken Parlamento seçimine yolu açılabildiğini’ düşünüyor.

Gözlemciler, İlk Başbakan yardımcısı görevine adaylardan birini Cumhurbaşkanlığın yönetim kurulu başkanı Lozhkin’in olduğunu düşünmektedir. Cumhurbaşkanı Poroşenko, Yatsenük başındaki Hükümet’ten memnun olan Batılı ortaklardan bilirlenen koşullara karşı geçemiyor.

‘Çift diple vize yasası’

Verhovna Rada, öneren yolsuzlukla mücadele standartlarını düzenlenen ‘Blok Poroşenko’ Partisi milletvekililerden biri yapılan düzeltmelerle yetkililerin ve ailelerinin gelirleri elektornik beyannname üzerine yasayı onayladı.

Ukrayna’da AB temsilci başkanı Tombinskiy’nin düşündüğüne göre, Ukrayna hükümeti rüşvet mücadele ile ilgilenmiyor bu yüzden yolsuzlukla mücadeleyi önlenen Milli Ajansı sekiz ay açıldıktan sonra henüz işlerini yapmıyor ve onaylanan yasa vizesiz rejiminin almasına beklenilmiyordur.

‘Özel müsadere’ yasası ve savcılık yasasına değişiklerini onaylandı. Bu yasaya göre yolsuzlukla mücadele yapan savcının atanması başsavcıya hak verildi. Aynı zamanda Milletvekiller, Taharri Yolsuzlukla Mücadere Aktifler Emiri Ajansı’nın duruşma öncesinden müsadere olan aktiflerin yönetilmesi, kulanılması ve döndürmesi hakkını verilmiştir.

Tahlilcilerin düşündüğüne göre, Verhovna Rada tarafından onaylanan yosluzulukla mücadele yasası kolluk kuvvetlere verilen ek yetkisi çok büyük riskler taşıyormuş. Ukrayna’ya vizesiz rejimi alma süreci, yetkililerin ve ailelerinin gelirlerin elektornik beyannname üzerinde karar alınmadan 2016 yılından itibaren sıkıştırabilir.

Başsavcının istifası

Ukrayna Başsavcılığında rüşvetlik ve karşılıklı sorumluluk olan nedeniyle Baş Savcı yardımcısı Kasko istifa ettmiştir. Eski Başsavcı Pşonka’nın zamanında yerleştirmis olan memurlar daha önemli makamlarda yer aldığını ve bu durumu değiştirmek istediğinde anında gösteri bir şekilde yargılanmıştır, diye anlatmış.

Başsavcılığın basın servisi açıklamalara göre Kasko’nun davranışı bır PR kampanyasıydı. Gözlemciler, onun istifası Ukrayna imajına büyük bir darbe  olarak değerlediriyorl. Bu olay Hükümetin reformların reddetmesini bir daha göstermektedir.

Cumhurbaşkanı Poroşenko, Hüküment’in tamamen değiştirilmesi aynı zamanda Başsavcının istifa etmesini teklifte bulunmuştur. Şokin istifa dilekçesini vermiş fakat bazı Başsavcılığı memurların söylediklerine göre  kendisi izindeymiş.

Başsavcının istifası sistemin değiştirmesini asla göstermiyormuş, kolluk kuvvetler ve insan hakları savuncuların düşüncülere göre belirsiz bir süreçte onun görevlerini Başsavcı yardımcısı Sevruk yapacaktır. Sevruk, Cumhurbaşkanı ve onun yönetim kurulunun  tam kontrol altında olan bir memur tipisidir.

Cuma günü Verhovna Rada’ya nihayet Şokin’in istifa listesi gelmiştir. Bunu tüm Batılı ortaklar uzun zamandır Ukrayna’dan bekliyordu. Ukrayna’da ABD büyükelçisi Payet, Cumhurbaşkanın bu adımından memnun kaldığını söylemiştir.

Maydan katliamı ikinci yıldönümü

Kiev’de Maydan aktivistlerin sürgünün ikinci yıldönümü veselesiyle kitlesel eylemler yapıldı. İnsanlar, öldürülmüş olanları anmasına ‘Nebesna Sotnya’ park yoluna  gelmişti. Ukrayna Cumhurbaşkanı Poroşenko sabah erkenden katliam yerine çiçekler koydu, sonra can verenlerin akrabalarıyla Mıhaylivskiy manastırda dualar okumuştur. Bu eylemi Milli koruma birimi ve  özel kuvvetlere ait  yüzlerce asker korudu.

Gün boyunca gönüllü savaşçı birimleri ve kamuflajlı insanlar ‘Rus bankalar’ denen şubelerinin pencerelere ve başkent merkezindeki oligark Ahmetov’a ait olan bir şirket ofisine taşlanmışlar. Maydan’daki Bağımsızlık anıtı yanında bazı aktivister Hükümetin düşürülmesi hedefleyen bir mitingi ilan etmiştirı. Kreşçatık sokağın yolunu kapatıp, ısıtmak amacıyla variller ve bir asker çadırını kurmuşlar. Başkent merkezine Milli koruma birimi gönderildi. Hiç bir olay tesbit edilmemiş, miting barışça dağılmış.

Gönüllüler, iki yıl önce olan Maydan olaylar sırasında kayb olan 53 kişinin hala bulunmadığını bildiriyor. Mağdurların avukatları bildirdiğine göre öğrencileri döven ‘Berkut’ polislerden bir çoğu Yeni Polis’te çalışmaya devam etmektedir. Poroşenko gene aktivistlerin katliamına katılanları cezalandırmaya vaat eder fakat  yaptıkları için hala hiç kimse ceza almadığını bilinir. Hükümet ölen ‘Nebesna Sotnya’ aktivistlerin ailelere akrabalara yıllık imtiyazını  devam ettirmiştir.

Yeni polisi koruyalım

Yol kurallarını ihlal eden arabasının yolcusunu öldüren polis memuruyla olan skandalı büyüyor. Mahkeme, polis taşıyan kamerasından video izleyince iki aylığına çalışan polis göz altına alma kararı çıkartmıştır. İçişleri Bakanı Avakov ve çevredeki olanlar hatta bazı milletvekilleri yasaya aykırı olamasına rağmen polisin davranışlara destek verimektedir.

Soruşturma sırasında bu polis memurun daha önce Avtomaydan aktivistlerin zulmesine dahil olmuştur. Bu soruşturma, neredeyse sadece tek sonuçları görünen reforma olarak yeni polis prestijini hasara uğratıp, bununla beraber İçişleri Bakanı Avakov’un ve Başbakan Yatsenük’ün pozisyonları zayıflatıyor. Bazı uzmanlar  bu olayı Cumhurbaşkanın takımının Yatsenük’a siyasi baskı yapılması olarak görüyorlar. Bu nedenle Pazar günü Avakov’un derstek grupları polise desteklemek için miting düzenlenmiş. Bu mitinge birkaç yüz kişi katıldı.

Rusya “Yanukoviç borcunu” gene istemektedir. Grivna’nın düşmesi

Rusya, Ukrayna’nın tazminat ödemesi ‘Yanukoviç borcu’ olarak bilinen üç milyar dolar davasında Londra mahkemesine başvurmuş. Maliye Bakanı Jaresko’ya göre borcunun  yeniden yapılanma mahkeme öncesi kararı olabir fakat bu borcun yapılanmaya olan şartlar başka alacaklılara gibi sayılırmış.

Dışişleri Bakanı Klimkin, Ukrayna’ya verilmiş olan paralar eski Cumhurbaşkanı Yanukoviç ve Rusya Federasyonu Cumhurbaşkanı Putin gizli görüşmeler üzerine rüşvet olarak verilmiş ve Yanukoviç tarafından çalınmıştır, Ukrayna  Hükümeti’nin mahkeme salonunda söylecek olan şeyler sadece bunlar olabilir.

Hükümet IMF kredisi ile ilgili olan ikinci yeniden incelemesinin muhtırasını koordine edememiş. IMF Başkanı Lagarde fonun başkanı olarak beş senelik süreye bir daha seçilmiştir, bu yüzden Ukrayna’ya kredi verme politikasinda büyük bür değişiklik beklenmiyordur

Siyaset sarsmalara, ekonomi büyümesi perspektifin zayıf olması, Rusya’ya olan borcunun  yeniden yapılanma beklemesine cevap olarak grivna düşmeye devam etmiştir. Salı günü yeni psikolojik kısım geride kalmış, 27 grivna bir Dolar, 30 grivna bir Avro’ya veriliyordu. Hafta yarısı Milli Banka’nın döviz satışı üzerine grivna önceki durumuna dönmüştür.

Ülkenin savunma yeteneklerinin sağlanması

Ukrayna ABD Büyükelçisi Payet, Ukrayna Silahlı Kuvvetlerini NATO standartlarına geçirilmesinde ısrar etmektedir. Kendisi, yolsuzlukla mücadelesini Rusya ile savaşın en önemli unsurunun olduğunu düşünmektedir. Payet’in bildirdiğine göre, ABD Kongresi Ukrayna askerlerin savaş eğitimine ve öldürülmeyen silah temsiline cari yılda $300 milyondan fazla verdi.

ABD Ukrayna’ya insan hatasını azaltan ve insanların, araçların, gemilerin hareketlerini otomatik rejimde izlenen sınırların kontrol sistemlerini teslim etmiştir. Önceki hazırlıklar sınırında hemen hemen hazırdır, bu sistemler en yakın zamanda çalıştıracaklar.

‘Ukroboronprom’ Başkanı Romanov söylediğine göre 2015 yılında konsorsiyum $1,3 milyarlık sözleşmeyi imzalandı, fakat bugünlerde fabrikanın yoğunluğu sadece %40 ediyormuş.  Savunma Bakanı Poltorak’ın bildirdiğine göre 2016 yılında savunma sektörünün tasarım çalışmalarına 2015 yılından 4,5’ten fazla para ayrılmaktadır.

Verhovna Rada, Cumhurbaşkanı’na özel bir dönemde bir ay önceden aşkerliğine çağırılmasının ilan edildiğini hak verilen yasayı kabul etmiştir. Bazı uzmanların düğündüğüne göre, kısmı seferbirliğin geçirmesinin hakkıyla birlikte savaş resmen ilan edilemeyen zamanlarda ve sivil özgürlüklerin ihlali olduğunda bu haksız bir şekide Cumhurbaşkanın yetkilerini genişletmektedir.

Minsk görüşmeleri bir kenara koyulmuş

Donbas militanları ağır silahlar, kundağı motorlu toplar, GRAD denenı araçlarla da dahil olmak üzere Ukrayna ordusuna ateş etmesinde devam ediyor. Donetsk, Gorlovka, Mariupol, Volnovaha, Svitlodar çizgilerde savaş devam etmektedir.

Orduda her gün kaybı varmış. Genelkurmay Başkanı Mujenko, Ukrayna Silah Kuvvetlere bu saldılara karşi ateş etmesi izin verilmiştir fakat kışkırtmalar kesinlikle yasak olduğunu bilirtmiştir. Aynı zamanda  AGİT Misyonunun üyelere göre hareket eden devriyeler militanların tarafından sürekli sınırlanıyormuş.

Rusya'nın bir buçuk ayda ilk  "konvoyu" Donbas”a gelmiştir. Alanından gözlemcilere göre, o, yarı boş gelip sadece bozulmuş konserve ve bazı "öğreticiler" getirdi. "Konvoyu" geldikten sonra askeri birimler ve "devlet çalışanı" "cumhuriyetler"den maaşlarını almıştır. Böylece, isyancılar  Rusya  tarafından finansmanı bir daha doğrulamıştır.
Minsk görüşmelerin bir sonraki turunun gene sonuçsuz sona ermiş. Ukrayna tarafı militanların ateşkesin sistematik ihlali ve rehinelerin değişimi isteksizlik konusunda endişelerini dile getirdi.

Görüşmelerde bir temsilci, eski Cumhurbaşkanı Kuçma Ukrayna AGİT himayesinde işgal altındaki topraklarda seçimlere dahil olmak üzere tam Minsk anlaşmaları uygulamak için kendi taahhütlerine sadık kaldığını söyledi, ama seçimler yapıcı yaklaşım ve Rusya’nın siyasi irade olmadan mümkün değildir.

Cumartesi günü, bir yıldan fazla rehin olan dört Ukraynalı askerler "DNR" yasadışı silahlı oluşumların altı üye karşılığında serbest bıraktı.

Minsk görüşmelerde Rus temsilcisi Grızlov rehin değişiminde Ukrayna’nın "Herkes için tüm" formülü uygulaması için  militanların af konusunda bir yasa gerektiğini söyledi. Ukrayna Güvenlik Servisi bilgilere göre Ukrayna askerlerden 137 kişi rehindir, yaklaşık 700 kişinin ise kaderi bilinmemektedir. Akrabalar, bir buçuk yıl hayatta olup olmadığı ya da ölüm ve defin bir yer bulunması hakkında bilgi almadığı vurgulamaktadır.

Transit savaşı bitmiştir

Rusya Ukrayna arasında transit savaşı bitmiş halindedir. 15 Şubat’tan itibariyle tüm ülkede sivil aktivistleri tarafından tırları toplu abloke altına alıp Ukrayna topraklarından Rus kayıtlı araçların geçmesini yasaklandıktan sonra Rusya da Ukrayna araçlarının geçmesine izin vermeye zorunda kalmıştır.

18 Şubat 10 günlük döneminin saptanması ile ilgili bir karar alındı. Bu dönem içinde Ukrayna ve Rus tırları yurduna dönmek zorundadır. Altyapı Bakanı Pivovarsiy VTO ( UTÖ – Uluslararası Turistik Örgütü) anlaşmasına göre Ukrayna tırlarının Kazakistan’a pürürsüz bir şekilde transitin yeniden başlatmasıyla anlaşmanın vardığına ümit eder.

Yük araçların transitinin sınırlanması Ukrayna’ya değil Rusya’ya çok daha zarar veriyormuş. Ancak Trans-Kafkasya koridorunun, Karadeniz ve Hazar denizi üzerinden iki feribotun kulanılması sebebiyle Ukrayna ihraçatçılar da zarar görecekler.

VTO (UTÖ)’nün anlaşmasına göre, her iki ülke serbest transit anlaşmayı ihlal eder. Devlet Mali Memurluk Başkanı Nasirov, aktivistler tarafından Rus tırlarının abloke altına alınmasını yasadışı olduğu ilan etti.

Aynı zamanda Rus tırların geçişini Polonya’nın tarafından da yasaklanmıştırı. Ukrayna ve Polonya mutabakat eylemleri Rusya ile ilişkilerinde her iki ülke için önemli faydalar getirebilir.

Naftogaz’ın Rusya'ya olan  baskısı yoğunlaşıyor

Naftogaz resmen Kırım’da  işgal eden sondaj, gaz dağıtım şebekeleri, yeraltı depolama tesisleri, filo, petrol ve gaz alanları da dahil olmak üzere ihtilafı başlamasında Rusya’ya bildirmiştir.

Gazprom, 2009 yılında yapılan sözleşmesine göre kararlaştırılan gaz miktarı Ukrayna gaz taşıma sistemi ile pompalanmaz ise, taşıma maliyeti üç kat artarmışı .

Türkiye ve Ukrayna - Rusya saldırı hedefleri

Türkiye Başbakanı Davutoğlu resmi olarak Ukrayna'yı ziyaret etmiştir. Bu ziyaret sırasında iki taraf arasında Türkiye’nin Ukrayna genel fon bütçesine 50 milyon dolar bir kredisi verilmesi ve silahlı kuvvetler sahra hastanesi transfer edilmesi anlaşmalar imzalamıştır.

Türkiye Kırım de-işgali destekler ve yarımadanın kaderi üzerinde çok taraflı müzakerelere katılma niyetinde. Davutoğlu Ukrayna ile serbest ticaret bölgesi anlaşması konusunda Türkiye'nin hazır olduğunu vurgulamıştır

Türkiye'de terör tehdidi her geçen gün büyüyor. Çarşamba günü, Türkiye başkenti Ankara’da bir terörist saldırı sonucu 28 kişi hayatını yitirmiş, 60 kişiden fazla yaralı,  kurbanların  çoğu askerlerdir. Perşembe günü bir kara mayın, ülkenin güney doğusunda bir askeri konvoyu uçurdu, sorumluluk Kürt militanları üslenmiş.

Suriye'de tam ölçekli savaş durumunda NATO Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı desteklemez, ancak ABD Başkanı Obama, Türkiye'nin savunma hakkını desteklemektedir.

İrina Grigoryeva ve İryna Tüfekçioğlu yardımı ile